Biên Ḥa, Ngô Quyền và tôi


Hùynh Công Ân


(tặng ông Hiệu Trưởng Phạm Đức Bảo)

Nhà Bè nước chảy chia hai,
Ai về Gia Dịnh, Đồng Nai th́ về
(Ca dao miền Nam)


Dường như tỉnh Biên Hoà là một phần định mệnh của cuộc đời tôi . Tuy tôi sinh ra ở tỉnh Thủ Dầu Một (thời VNCH gọi là B́nh Dương), một tỉnh giáp ranh với Biên Ḥa, nhưng lạ lùng thay trong khai sinh tôi lại ghi nơi sinh là Thủ Dầu Một, Biên Ḥa . Thành ra khi khai lư lịch tôi không biết ḿnh phải ghi nơi sinh là Thủ Dầu Một hay Biên Ḥa cho đúng. Tôi đành ghi cả hai tỉnh là nơi sinh của ḿnh cho hợp với khai sinh để tránh tội man khai lư lịch. Tôi có hỏi ba tôi về việc này th́ ông cho biết v́ ngày trước, tỉnh Thủ Dầu Một không có ṭa án ḥa giải nên ba tôi phải sang Biên Ḥa để lập khai sinh cho tôi . Lại nữa, trong 5 năm liên hệ với Biên Ḥa (1969-1975) tôi đă làm thầy giáo và lính chiến (lính thực sự chứ không phải là lính biệt phái) cho thủ phủ miền Đông này . V́ vậy tôi đă có khá nhiều kỷ niệm vui, buồn với Biên Ḥa qua chức vụ quân nhân của tiểu khu Biên Ḥa cũng như giáo chức của trường trung học Ngô Quyền.

Tuy khai sinh tôi có ghi nơi sinh là Biên Ḥa nhưng măi đến khi đi tŕnh sự vụ lệnh thuyên chuyển từ một tỉnh xa tít miền Tây về trường trung học Ngô Quyền tôi mới đến Biên Hoà lần đầu tiên vào mùa khai trường niên khóa 1969-1970 . Thành phố Biên Ḥa tuy có lớn hơn thị xă Trà Vinh, tỉnh Vĩnh B́nh , nơi tôi dạy học 4 năm đầu của cuộc đời thầy giáo , nhưng vốn lớn lên và sống ở thủ đô Sài G̣n nên tôi vẫn cảm nhận đây cũng chỉ là một tỉnh lỵ không phải là nơi phồn hoa, náo nhiệt như Sài Thành hoa lệ, thành ra tôi tự nhũ ḿnh nên dè dặt trong lối sinh hoạt để giữ cho đúng tác phong thầy giáo .

Khi gặp ông Hiệu Trưởng Phạm Đức Bảo, một người đứng tuổi, to lớn, có dáng dấp một vơ sư hơn là một giáo sư (nghe nói ông tập tạ hàng ngày), tôi cảm thấy thoải mái v́ ông ấy rất cởi mở và thông cảm. Được biết tôi là một sĩ quan biệt phái, từng phục vụ ở đơn vị tác chiến và đă bị thương ở chiến trường , ông ân cần hỏi thăm vết thương của tôi . Lại biết nhà tôi ở Sài G̣n và có giờ dạy trường tư dưới đó, nên ông bảo tôi yên tâm, ông sẽ nói ông Giám Học xếp 15 giờ chính thức của tôi vào hai ngày đầu tuần.

Từ đó, hàng tuần tôi lái lambretta từ Sài G̣n lên Biên Ḥa dạy hai ngày thứ hai và thứ ba, đêm thứ hai ở lại Biên Ḥa ngủ ở nhà người anh họ, chiều thứ ba trở về Sài G̣n coi như đă là weekend, những ngày c̣n lại th́ dạy tư và vui chơi ở Sài G̣n. Đây thật là một giai đoạn hạnh phúc nhất của đời tôi . Đồng nghiệp và học tṛ ở Ngô Quyền cũng rất dễ chịu Ban giám đốc trường: ông Hiệu Trưởng Phạm Đức Bảo dễ dăi, ông Giám Học Phạm Khắc Thành ca va, ông phụ tá giám học Hoàng Đôn Trịnh th́ hơi reglo một chút. Học sinh th́ đa số rất chăm học và học giỏi không thua sút các trường lớn Pétrus Kư . Chu Văn An, Gia Long, Trưng Vương ở Sài G̣n. Cũng tại trường Ngô Quyền Biên Ḥa , tôi có, vinh hạnh phụ trách một lớp 12 B mà trong số học sinh có nhà thơ tài hoa Nguyễn Tất Nhiên và nhân vật nữ tên Duyên đă đi vào giai thoại văn chương Việt Nam qua các bài thơ t́nh tuyệt tác của Nguyễn Tất Nhiên. Tôi c̣n nhớ ngày anh chàng Hải (tên thât của Nguyễn Tất Nhiên) rụt rè lên bàn thầy trao tặng tôi tác phẩm đầu tay của anh tựa là "Thiên Tai", không ngờ về sau anh chàng này lại trở thành một trong những thiên tài của văn thơ hiện đại Việt Nam .

Nhưng, ngày vui qua mau, định mênh đưa đẩy tôi trở lại quân đội sau một đêm nhậu nhẹt với bạn bèvàấu đả với một nhân vật có thế lực ở Sài G̣n mà hậu quả là tôi bị bộ Quốc Pḥng trả về đời sống quân nhân bằng một quyết định quân kỷ. Khi lên nhận sự vụ lệnh trả về Quân Đội, tôi được cho một đặc ân chọn đơn vị . Định mệnh lại khiến tôi chọn tiểu khu Biên Ḥa . Khi được tin này, ông Hiệu trưởng dắt tôi vào Tiểu Khu gặp thiếu tá Thành, tham mưu trưởng tiểu khu gởi gắm. Tôi đuợc đưa về đại đội 3/463 DPQ trấn giữ cầu Đồng Nai trên xa lộ Sài G̣n Biên Ḥa . Nhờ sự giúp đỡ sốt sắng của ông Hiệu Trưởng, tôi không bị đẩy ra chiến trường trong mùa hè đỏ lửa năm 1972 . Nếu không, chắc ǵ tôi c̣n sống đến ngày hôm nay để viết những ḍng chữ này . V́ vậy ân nghĩa này của ông Hiệu Trưởng suốt đời tôi không quên được. Sau biến cố 1975, được tin ông bị nạn, tôi rất lo lắng , nhưng nay qua tin của Hội Ái Hữu Cựu Học Sinh Ngô Quyền biết ông vẫn c̣n mạnh khoẻ và có thể qua Hoa Kỳ dự Buổi Hội Ngộ Trùng Phùng năm 2006 tôi rất mừng cho ông.

"Hai năm trấn thủ lưu đồn, ngày th́ việc nước, tối dồn việc quan" 1972-1973 của tôi ở cầu Đồng Nai cũng qua mau . Ngày th́ đánh bi da cá độ uống bia với các sĩ quan cùng đơn vị, tối đến đi đốc canh các vọng gác ở ṿng rào và chân cầu . Thỉnh thoảng dẫn một trung đội theo xe tiểu khu đi hộ tống các đoàn xe chở đạn tiếp tế các đơn vị hay chở tân binh đi thụ huấn ở quân trường Vạn Kiếp khi các đoàn xe này đi qua lănh thổ tiểu khu . Mùa thi , tôi được tiểu khu bố trí dẫn lính bảo vệ trường thi . Mấy ông cảnh sát lem nhem lợi dụng nhiệm vụ trật tự mưu toan ném bài giải vào pḥng thi bị tôi chận lại tịch thu hết.

Cuối năm 1973, tôi nộp đơn lên bộ Quốc Gia Giáo Dục xin cứu xét can thiệp với bộ Quốc Pḥng cho tái biệt phái tôi về dạy học . Đơn được giải quyết và tôi được trả lại ty Giáo Dục Biên Ḥa mà Trưởng Ty bấy giờ là ông Phạm Đức Bảo . Lúc đó vào giữa niên khóa, để khỏi làm xáo trộn thời khóa biểu các đồng nghiệp, tôi xin ở lại Ty làm việc . Ông Trưởng Ty xếp tôi làm ở pḥng Học Vụ mà trưởng pḥng là ông Lê Hồng Sanh. Niên khóa sau, chán công việc hành chánh tôi xin ông Trưởng Ty về lại trường Ngô Quyền đứng lớp. Đầu năm 1975 tôi có giấy thuyên chuyển về Trung Tâm Giáo Dục Hồng Bàng Sài G̣n. Tuy nhiên , hàng tháng tôi vẫn c̣n lên Biên Ḥa lănh lương. Gần cuối tháng tư năm 1975, nhân lên Biên Hoà lănh lương, tôi ghé một quán nhậu gần rạp Biên Hùng lai rai vài chai bia với món chem chép xào tiêu . Khi đó pḥng tuyến Xuân Lộc đă vỡ, cộng quân đang uy hiếp Biên Ḥa, qua men bia tôi nh́n thành phố Biên Ḥa trong những giờ phút yên tĩnh mong manh trước khi cơn đại hồng thủy ập đến.

Sau biến cố 75, tôi đă lên Biên Ḥa hai lần . Một lần trước khi đi tù cải tạo để chứng kiến cảnh nhà không, đường trống của thành phố Biên Hoà thân yêu đă đổ chủ . Lần thứ hai, sau khi đi tù cải tạo về, tôi ngơ ngác giữa thành phố Biên Ḥa xa lạ, trước trường trung học Ngô Quyền đổi thay da thịt. Ôi cảnh cũ đây mà người xưa giờ ở đâu ? Kư ức đưa tôi về những kỷ niệm cũ: c̣n đâu những buổi trưa ở pḥng giáo sư tranh thủ binh xập xám với các bạn đồng nghiệp Lê Văn Túy, Lê Quư Thể, Lâm Tấn Văn, Nguyễn Phi Long... để chờ giờ lên lớp. C̣n đâu những đêm ở nhờ nhà anh Lê Quư Thể chứng kiến "quư thầy" xoa mạc chược, có lần cảnh sát đến xét sổ gia đ́nh, cũng làm lơ bỏ đi khi biết các thầy là giáo sư Ngô Quyền. T́nh nghĩa trước năm 75 là thế ấy . Làm sao t́m được những thứ ấy trong xă hội Viêt Nam bây giờ ?

Những ǵ tôi viết ở đây là tự đáy tâm hồn, không màu mè, che đậy . Thầy giáo cũng là con người, nhiệm vụ là truyền thụ kiến thức, nếu có những khuyết điểm xin mọi người thông cảm bỏ qua . Ở hoàng hôn của cuộc đời, sống lại với kỷ niệm cũ là những giây phút hạnh phúc nhất c̣n lại .

Montreal, Canada đầu Xuân 2006

Trở về trang nhà(Hùynh Công Ân's home page)